Koronavirüsün hayatımızda değiştirdiği şeylerden biri de çalışma şeklimiz. Sosyal mesafenin önemini arttırmasıyla pek çok kurum evden çalışma sistemine geçti. Ancak pek de alışkın olmadığımız bu sistem yeni çalışma düzeninin nasıl olması gerektiğine dair soruları da beraberinde getirdi. İlk etapta bu düzenin çalışanlar için çok daha kolaylıklarla dolu ve konforlu olduğu düşünülse de ruh sağlığını olumsuz yönde etkileyecek yönleri de söz konusu.
Evden çalışma sisteminde işe ulaşmak için yolda vakit kaybedilmemesi, uyku süresini arttırabilme, iş yerine oranla daha rahat kıyafetlerin giyilebilmesi gibi imkanlar çalışanlara kolaylık sağlamakta. Ancak bu durum çalışan moral ve motivasyonu üzerinde olumsuz etkilere de sahip. İş yeri disiplininden uzaklaşma, günlük rutinlerin dışına çıkma, iş yerinin sağladığı sosyal ortamdan mahrum kalarak yalnızlaşma, kişinin ruh sağlığını olumsuz etkilemektedir.
Alışılmışın dışında her durumda olduğu gibi bu sistemde de bocalamalar yaşanması normal. Bu süreçte moral ve motivasyonunuzu korumak için dikkat etmeniz gereken bazı hususlar var.
Öncelikle rutininizi korumaya özen gösterin. Sabah uyandıktan sonra pijamaları çıkarmak, öz bakımı yapmak, işin başına geçmek ve tıpkı iş yerinde ki gibi belirli saat aralıklarında çalışmak düzeninizi korumanızı sağlayacaktır. Rutinden ve düzenli çalışmadan ne kadar uzaklaşırsanız motivasyonunuzu o kadar kaybedersiniz.
Planlı ve düzenli olmaya özen gösterin. Günlük yapılacak işlerinizi listeleyin ve bir düzene koyun. Evde olmanın verdiği rahatlıktan uzaklaşmak için planlı olmanız işe odaklanmanızı kolaylaştıracaktır. Ayrıca tıpkı iş yerinde olduğu gibi öğle arası ve mola saatlerinize uymaya özen gösterin. Beslenme düzeninizin ruh sağlığınız üzerinde önemli bir etkisi bulunmaktadır. Bu nedenle çalışırken atıştırmalıklarla öğünleri geçiştirmek yerine sağlıklı ve düzenli beslenmeye özen gösterin. Ayrıca evin içerisinde olduğumuz zaman çalışma saatlerimizi esnetip molalar vermeyi aksatabiliyoruz. Mola vermek, soluklanmak, iş stresinden biraz olsun uzaklaşmak motive olmanıza ve kendinizi zinde hissetmenize yardımcı olacaktır.
Tıpkı işe giderken yaptığınız gibi zamanında uyuyun ve uyanın. Uyku düzenini korumak ruh sağlığınızı da korumanızı sağlayacaktır. Uyku esnasında salgılanan melatonin hormonu ruh halinizi düzenler. Bu nedenle düzenli uyumaya, uykunuzu almaya özen gösterin. Ayrıca işe gidermiş gibi düzenli uyanmak rutininizi korumanıza da yardımcı olacaktır.
Kendinize bir çalışma ortamı belirleyin. Elbette pek çoğumuz evde ailesi, çocukları ile yaşamakta. Bu şartlar altında işe odaklanmak zorlayıcı olabilmektedir. Dikkat dağıtıcı unsurlardan uzak, sessiz, rahatça çalışabileceğiniz bir ortam yaratmayı deneyin. Televizyon açık çalışmak, yatakta veya kanepe de çalışmak yerine mümkünse tıpkı işyerinizde olduğu gibi bir masa ve sandalye tercih edin.
Evden çalışmanın en büyük dezavantajlarından biri sosyal ortamdan uzaklaşmaktır. İş yerinde çalışırken arkadaşlarınız ile sohbet etme, iş yükünü paylaşma imkanınız mevcut. Beraber kahve molası vermek, yemek yemek, iş stresinden uzaklaşmanıza yardımcı oluyor. İnsan sosyal bir varlıktır, dolayısıyla sosyal ilişkilerden beslenir. Bundan mahrum kalmak kişide yalnızlık hissi oluşmasına ve depresyona neden olabilir. İş arkadaşlarınız ile iletişiminizi devam ettirirken görüşmelerinizi e-mail veya mesaj yerine telefon ederek ya da görüntülü konuşarak gerçekleştirin.
Evde çalışmanın bir diğer dezavantajı hareketlerimizin kısıtlanmasıdır. Hareketsiz yaşam hem beden sağlığımızı hem de ruh sağlığımızı olumsuz etkilemektedir. Bu nedenle düzenli egzersizler yapın. Bu sayede kendinizi daha zinde hissederken bedeninizi de hareketsiz bırakmamış olursunuz.
Sınırları korumaya özen gösterin. Çalışma hayatının evden devam etmesi ev hayatı ile iş hayatı arasındaki çizgiyi belirsizleştirebiliyor. Hem çalışanlar hem de işverenler bu sınırların farkındalığını kaybedebiliyor. Evden çalışmak demek her an ulaşılabilir olmak demek değildir. Evden çalışırken tıpkı iş yerinde çalışırken olduğu gibi çalışma saatlerinizin net olması önemli. Nasıl olsa evin içerisinde halledilebilir düşüncesi ile mesai saatleri dışında da çalışılması kişinin ruh sağlığını önemli derecede olumsuz etkileyebilmektedir.
Son olarak; işverenlerin çalışanların motivasyonunu artırıcı ve ruh sağlığını koruyucu düzenlemeler yapması gereklidir. Maalesef kimi iş yerleri evden çalışıldığında sanki iş yerindekine oranla daha az çalışılıyormuş gibi çalışana verilen iş yükünü arttırmaktadır. Bu süreçte pek çok kişi evden çalışırken iş yerinde çalıştığından çok daha fazla emek ve efor harcadığını belirtmektedir. İşverenler tarafından olumlu adımlar da atılmaktadır. Örneğin bazı iş yerleri bu süreçte iş yükü artan çalışanlarının beden ve ruh sağlığını korumak amaçlı bilgilendirici eğitimler vermekte ve onlara uzman desteği sunmaktadır. Bu durumun iş verimliliğinin artmasına katkı sağlarken çalışanı da önemli ölçüde korumaktadır. Bu tarz yaklaşımların artması gerekmektedir. Bu nedenle evden çalışma kurallarının bir an önce belirlenmesi hem işveren hem de çalışan için faydalı olacaktır.
Klinik Psk. Özge Zelal Yıldız