Sınav kaygısı kişilerin önceden edinilmiş bilgilerini sınav esnasında verimli bir şekilde kullanabilmesine engel olan, performanslarını düşüren mide bulantısı, karın ağrısı, titreme, terleme, kalp atış hızında değişiklikler, ağız kuruluğu gibi bedensel belirtiler ve sınava dair “Bu sınavda başarılı olamayacağım,bu sınav sonunda her şey berbat olacak., evdekilerin yüzüne nasıl bakarım?, sınav sırasında bildiğim her şeyi unutabilirim, zamanı yetiştiremeyeceğim, yapamıyorum, gibi olumsuz düşünceleri barındıran zihinsel ve bedensel öğeler içeren bir süreçtir.
Peki başarılı olabilmek için hiç kaygımızın olmaması mı gerekir? Hayır, yapılan araştırmalar gösteriyor ki başarı için kaygı da gereklidir. Normal oranda kaygı bize odaklandığımız işi daha çok isteme, bununla ilgili performansını arttırma, kararlı olma gibi katkılarda bulunur yani sorun kaygının varlığı değil yoğunluğudur. Bizim için önemli olan kaygıyı tamamen ortadan kaldırmak değil belli bir dengede tutarak yarar sağlamaktır.
Her ne kadar daha çok sınav gününde ya da anında bedensel belirtiler ortaya çıksa da aslında her şey bir anda oluşmuyor zihinsel bir süreç yaşıyoruz bu nedenle sadece sınav anına değil sınavdan önceki süreçlere de bakmak gerekir. Bu süreçte aklımızdan geçen bir çok düşünceyi fark etmiyor olabiliriz yapılabilecek şey kaygılandığınızda kendinize söylediğiniz şeye dikkat etmek olabilir. Gerçekçi olmayan düşünceler, inanışlar varsa bunların yerine alternatif düşünceler koymaya çalışmak önemli bir adımdır. Örneğin “Hiçbir şey bilmiyorum” cümlesinin gerçekliğini incelediğimizde büyük olasılıkla “hiç” bilmiyor değilsiniz bazı soruları bilmiyor ya da az biliyor olabilirsiniz ama hiç bilmemek demek sanki bilmediğiniz, anlamadığınız bir dilde bir yazı okuyup gerçekten bir şey anlamamakla eş değer bir cümledir. Bunun gibi gerçekçi olmayan cümleler kaygınızı arttırır ve bedensel belirtilere sebep olur. Alternatif düşünce koyma amacımız gerçek dışı olan negatif düşüncelerinizi yine gerçek dışı olan pozitif düşünceye çevirmek değil, aksine gerçekçi düşünmeye çalışmaktır. Bu noktada kaygınızı azaltmaya çalışırken tekrarladığınız her şeyi biliyorum gibi gerçekçi olmayan pozitif bir düşünce büyük olasılıkla işe yaramayacaktır. Ayrıca sınavdan önce kendinize uygun çalışma yöntemini bulmanız, bildiklerinizin ya da desteklenmeye ihtiyaç duyduğunuz tarafların farkında olmanız hedeflerinize daha kararlı ulaşmanıza yardımcı olacak ve kaygınızın zamanla azalmasını sağlayacaktır. Bunun dışında sınav stresiyle birlikte bedende meydana gelen belirtileri azaltmak için nefes egzersizleri ve gevşeme teknikleri kullanılabilir. Bu teknikleri sadece sınav gününde değil öncesinde de hayatımızda uygularsak yavaş yavaş etkisinin hayatımızın her alanına yayıldığını ve stresle baş etmede yardımcı olduğunu görebiliriz.