Bunama hastalığı nedir?
Özellikle ileri yaşlarda gözlenen, hem hastanın kendisi için hem de yakınları için oldukça sıkıntılı sonuçlar doğurabilen ve toplum tarafından “bunama/alzheimer” olarak da bilinen demans hastalığı, bilişsel (dikkat, bellek, organize etme vb) yeteneklerde zayıflama ve bunun sonucunda kişinin günlük yaşam işlevlerinde bozulma ile karakterizedir. Hastalarda hafıza, dikkat, düşünme, konuşma, algılama, hesaplama, yargılama gibi önemli zihinsel yeteneklerde azalma ve bozulma olur. Bu bozulmalar hastanın kendine bakım, işlevsellik, yaşam kalitesi gibi alanlarında ciddi sorunlara yol açabilir. Dünya nüfusunun yaş ortalamasının giderek arttığı göz önüne alınırsa gelecekte demans sıklığının daha da artacağı söylenebilir.
Bunama Tipleri nelerdir? Tanı nasıl konur?
Demansa neden olan bir çok faktör vardır.Bu belirtileri gösteren birçok hastalık olmakla beraber en sık görülen türü “Alzheimer hastalığı”dır. Vasküler demans beyin damarlarının tıkanıklığına veye kanamasına bağlı olarak aniden gelişebilir. Oysa alzheimer’a bağlı demans daha uzun sürede giderek artan bir şekilde bilişsel işlevlerde bozulmayla ilerler.Bu nedenle demansın tanısı hastanın ayrıntılı olarak öyküsünün alınması son derece önemlidir. Ardından ruhsal ve nörolojik muayenesinin yapılması ile tanı konulur. Diğer taraftan tanı koymak için görüntüleme yöntemleri (beyin MR
, tomografi, PET gibi) ve psikometrik testler gibi yardımcı araçlardan yararlanılır. Merkezimizde bu testler yapılabilmektedir. Ayırıcı tanı son derece önemlidir. Örneğin bazen ileri yaşdaki depresyonla demans karıştırılabilir. Deneyimli birr uh sağlığı uzmanı kolaylıkla bu ayrımı yapabilir.
Tedavisi mümkünmüdür?
Aslında tamamen düzelmesi söz konusu değil. Ancak belirtileri uygulanan tedavi ile azaltılabilir yada daha da kötüleşmesi engellenebilir. Tanı konulduktan sonra yaşam boyu kullanılmak üzere antidemansiyel ilaçlar (asetilkolinesteraz inhibitörleri ve memantin) kullanılır. Bunama hastalığının gerek başlangıç gerekse de ileri evrelerinde, yukarıda değinilen bilişsel belirtilerine ilaveten, duygusal (kaygı, depresyon, aşırı öfke, duygusal tepkilerde azalma gibi), düşünce (sanrılar) ve davranış (ajitasyon, sözel ve fiziksel şiddet, uygunsuz ve kontrolsüz davranışlar, sürekli dolaşma gibi) ve algı (işitsel, görsel halüsinasyonlar) alanlarında kendini gösteren belirtiler de görülür. Bu belirtiler çok şiddetli değilse öncelikli olarak davranış düzenlemesi, ailenin ve bakıcının eğitimi yapılır. Eğer belirtiler şiddetliyse ilaç tedavisine (antipsikotik ilaçlar, antidepresan ve anksiyete giderici ilaçlar) başvurulur.
Bunama ilaç harici uygulamalar olarak; gün ışığı tedavisi, hobi terapisi, pet terapi, müzik tedavisi, hareket terapisi, hafıza alıştırmaları ve davranışsal terapileri sayılabilir. Burada ailenin hastaya yaklaşımı da son derece önemlidir. Eğerki hastanın durumu kabullenilir ve ona göre sabırlı davranılabilinirse hem hasta hem de yakınları daha mutlu olurlar.