Zaman zaman çevremizde “nefes alamadım”, “çok kötü hissettim”, “kalbim sıkıştı”, “panik atak geçiriyorum” gibi cümleler duyabiliyorsunuz. Hatta belki de bu tarz cümleleri siz de kurabiliyorsunuz. Peki, yaşanılan durum gerçekten panik atak mı? Nefes alamadığımızı hissettiğimiz her an panik atak mı geçiriyoruz?
Panik atak aslında; ani başlayan, beklenmedik bir yerde ve zamanda ortaya çıkan yoğun kaygı, bunaltı, korku ya da rahatsızlık duyma atağıdır. Panik atak esnasında kişinin aklından her şeyin sonunun geldiği, kalp krizi geçirdiği, felç geçireceği, aklını kaybedeceği, düşüp bayılacağı, kötü bir şeylerin olacağı, öleceği ve bütün bunlar yaşanırken yardım alamayacağı gibi düşünceler geçebilir. Yaşanılan yoğun kaygının yanı sıra panik ataklar aşağıdaki belirtilerden dört veya daha fazlasının aynı anda olması ile karakterizedir;
Çarpıntı, kalp atımlarının duyumsanması,
Terleme,
Titreme ya da sarsılma,
Nefes darlığı ya da boğuluyor gibi olma,
Soluğun kesilmesi,
Göğüs ağrısı ya da göğüste sıkıntı hissi,
Bulantı ya da karın ağrısı,
Baş dönmesi, sersemlik, düşecek ya da bayılacak gibi olma,
Kendini ya da çevresindekileri değişmiş, tuhaf ve farklı hissetme,
Kontrolünü kaybetme korkusu,
Ölüm korkusu,
Uyuşma ya da karıncalanma,
Üşüme, ürperme ya da ateş basmaları
Tüm Bunlar Neden Oluyor?
Aslında panik atak yanlış bir alarmdır. Ancak vücudumuz yanlış olduğunu bilmediği için bu alarma karşı sağlıklı ve normal bir tepki verir. Tehlike anında sempatik sinir sistemi devreye girer ve vücut adrenalin salgılar. Beynimiz tehlikede olduğumuz algısı ile bize bir mesaj verir; savaş ya da kaç. Yani bir şekilde tehlike ile başa çıkmak için oradan uzaklaş ya da onunla savaş. Bu süreçte bedenimizde bir takım farklılıklar olur ki bunlar anksiyetenin fiziksel belirtileridir; nefes almamız hızlanır, kalp atışlarımız yoğunlaşır, derimize daha az kan pompalanır… Oluşan tüm farklılıkların temel nedeni çeşitli yollarla beden bütünlüğünü korumak ve hayatın devam etmesini sağlamaktır. Ancak önemli nokta panik atakta gerçekte, bir tehlike olmadığı halde yoğun korku belirtileri yaşanmasıdır.
Panik Atak Esnasında Neler Yapılabilir?
Öncelikle panik atağın panik atak olduğunu bilmek (yani kalp krizi geçirmediği, ölmediği, delirmediğinin farkında olmak) kişi için en önemli ve rahatlatıcı etkendir. Panik atak esnasında solunum düzenlenmeli ve beden gevşetilmelidir. Dikkat mümkün olduğunca bedenden uzaklaştırılmaya çalışılmalıdır. Panik atağın kısa bir süre sonra kendiliğinden geçeceğini bilmek faydalıdır.
Panik Atak Geçirdim Bende Panik Bozukluk mu Var?
Panik atak ve Panik Bozukluk farklı şeylerdir.
Panik bozukluk; tekrarlayıcı ve beklenmedik panik atakların var olduğu, panik ataklar arasında da beklenti anksiyetesi denilen panik atakların olumsuz sonuçlar yaratacağına dair endişenin eşlik ettiği (kalp krizi geçirme
, çıldırma, felç geçirme), atakları ve yaşanabilecek kötü sonuçları önlemek için çeşitli davranış değişikliklerinin oluştuğu (işe gitmeme, yanında çeşitli yiyecekler taşıma ya da bazı yiyecekleri yemekten kaçınma, sürekli biri ile birlikte olma isteği vb.) bir ruhsal rahatsızlıktır. Kısacası panik bozukluk; panik ataklara panik atakların tekrarlayacağına dair endişelerin eşlik etiği ve çeşitli kaçınma davranışlarının geliştiği bir hastalıktır.
Panik Atak ise; her türlü ruhsal rahatsızlıkta görülebilecek bir belirti kümesidir.
Tedavisi var mıdır?
Panik atak ve Panik bozukluğunun tedavisi mümkündür. Psikofarmakolojik tedavi, bilişsel davranışçı terapi, EMDR ve TMS gibi çeşitli tedavi ve/veya terapi yöntemleri kullanılmaktadır. Bu nedenle bir ruh sağlığı uzmanından yardım almak önemlidir.
Klinik Psk. Özge Zelal Yıldız