Öfkelenmek normal değil mi?
Sinirlenmek, öfkelenmek diğer tüm duygular gibi yaşamın bir parçasıdır. Ancak bazen dozu ayarlanamayıp eyleme döküldüğünde pişmanlıklara neden olabilir. Pişmanlığa neden olmadığı durumlarda daha ağır psikiyatrik patolojiler düşünülmelidir.
Öfke kontrolden çıkıp, yıkıcı bir duygu haline gelip de diğer insanlarla ilişkilerimizi, iş ve aile yaşamımızı olumsuz etkileyebilir. Bunun sayısız örnekleri vardır. Öfke kontrolünde her zorlanıldığında güven ilişkisi bir kez daha zedelenir.
Öfke neden olur, kendini nasıl gösterir?
Aslında öfkenin altında yatan başka hisler vardır. Kıskançlık, yalnızlık, anlaşılmamak, haksızlık, değersizlik, utanma, reddedilme, çaresizlik, başarısızlık, beğenilmeme, dışlanma gibi duygu ve düşünceler bunlardan bazılarıdır. Öfke kontrol güçlüğünde genetik ve kültürel yatkınlığın etkisi olabildiği gibi öfke, öğrenilmiş bir davranış da olabilir. Bununla birlikte fiziksel sağlık sorunları da öfkeye neden olabilmektedir (örn. tiroid hormonlarının fazla salgılanması). Bu nedenle özellikle sonradan gelişen öfke kontrol sorunlarında değerlendirmeyi yaparken kan tetkiki istenmesinde fayda vardır.
Öfke, hafif bir gerilimden yıkıcı bir krize kadar giden geniş bir aralıkta olabilmektedir. Öfkelendiğimizde sadece duygusal değil, vücudumuzda bazı fizyolojik değişimler de oluşmaktadır. Örneğin kalp atım sayısı artar, terleme, sıcak basması, titreme, nefes açlığı olur ve kan basıncı yükselir, yani sempatik sistem aktive olur, adrenalin ve noradrenalinin kandaki düzeyleri artar.
Öfkenin uygun bir şekilde ifade edilmemesi başka sorunlara yol açar mı?
Oluşan öfkenin uygun bir şekilde dışa vurulması gerekir. Uygun biçimde ifade edilmeyen öfkenin, başka problemlere yol açtığı bilinmektedir. Örneğin kişiler arası ilişkilerin niteliği bozulabilir, kişinin fiziksel sağlığı kötüleşebilir (özellikle gerilim tipi baş ağrıları, gastrit-ülser, cilt döküntüleri, dolaşım sorunları, kaslarda katılık, terleme, titreme vb.) ve duygusal sorunlar (kaygı, kendine yöneltilirse depresyon vb.) ortaya çıkabilir.
Öfke kontrol edilebilir mi?
Duygu ve davranışlarımızın arkasındaki düşünceleri yakalayabildiğimiz zamanlarda öfkemizi kontrol edebilmemiz daha olasıdır. Öfkeyi doğru ifade etme becerisine “öfke kontrolü” denir. Öfke kontrolü becerisi kazanmış bireyin duygularını
, şiddete başvurmadan, kendisine ve çevresindekilere zarar vermeyecek şekilde ifade etmesi beklenir. Öfkeyi kontrol edebilmek amacıyla kullanılan yöntemlerden bazıları şunlardır:
- Gevşeme egzersizleri
- Nefes egzersizi
- Davranış tedavisi
- İletişim becerilerini geliştirmek
- Olaylara yaklaşımını ve düşünce biçimini değiştirmek
- Problem çözme becerilerini geliştirmek
- Spor yapmak
- Hobiler edinmek
- Çevreyi değiştirmek
- İlaç tedavisi (Özellikle başka psikiyatrik sorunlar da varsa) vb.
Sonuç olarak; öfkenin olmadığı bir yaşam mümkün değildir. Yaşamda reddedilmeler, hayal kırıklıkları, acı, kayıp, haksızlığa uğrama, adaletsizlik vb. gibi durumlar olacaktır. Dış dünyayı veya çevremizde olabilecek sorunları kontrol etmemiz mümkün değildir ancak kendimizi öfke kontrolü konusunda geliştirebiliriz.