“Adet dönemime yakın çok gergin oluyorum, sık sık bir şeyler yemek istiyorum, göğüslerim çok hassaslar, sanki bütün vücudum şiş, kendimi çok halsiz hissediyorum, bazen en ufak şeylere ağlayasım geliyor…” Pek çok kadın adet dönemi yaklaştığında benzer sorunlar yaşamakta ve bu tarz cümleler dile getirmektedir. Peki, bu durumun premenstrüel sendromla ya da premenstrüel disforik bozukluk ile ilgili olduğunu biliyor musunuz?
Adet döneminden 7-10 gün önce başlayarak çeşitli fiziksel ve psikolojik belirtilerin kendini göstermesine premenstrüel Sendrom (PMS) denmektedir. PMS geniş bir belirti yelpazesine sahiptir. Bu dönemde görülen en yaygın fiziksel belirtiler; göğüslerde hassasiyet, şişkinlik, baş ağrısı, uyku düzeninde değişiklik, kaslarda ağrı, yorgunluk, yeme isteğinde artış (bazı kişilerde çok az yeme de görülebilir) ve sinirdir. PMS’de kişi kendini depresif hissedebilir, kaygı, gerginlik, huzursuzluk, konsantrasyonda bozulma ve duygu-durumda ani değişimler gibi duygusal belirtiler sıkça görülür. Adet dönemi başladıktan sonra tüm belirtilerde çekilmeler görülür (genellikle 1-2 gün sonra sona erer). PMS pek çok kadının yaşadığı bir durumdur ve belirtiler kişiden kişiye göre değişmektedir. Yani PMS her kadın için benzer bir süreç olmakla beraber belirtiler birebir benzemek durumunda değildir.
Premenstrüel disforik bozukluk (PMD) olarak adlandırdığımız durum ise PMS ile ciddi benzerlikler göstermesine rağmen (hem fiziksel hem duygusal belirtiler aynıdır) ondan daha şiddetli yaşanan bir dönemdir. Premenstrüel Disforik Bozukluk tıpkı PMS gibi adet döneminden 7-10 gün öncesinde başlar. Depresif duygular, kaygı ve duygu durumda değişimler kendini yine göstermektedir ancak önemli nokta bu durumun PMS’ye oranla daha yoğun olmasıdır. PMD’de işlevsellikte ve kişiler arası ilişkilerde belirgin bozulmalar görülür. PMS pek çok kadında görülen yaygın bir durumken PMD’nin görülme sıklığı azdır.
PMS/PMD neden oluyor?
Hem PMS hem de PMD için kesin bir neden ortaya konulmamakla beraber hormonlardaki değişikliklerle ilişkili oldukları yaygın olarak kabul görmektedir. Bunun yanı sıra çeşitli çalışmalar genetiğin de etkili olduğunu ortaya koymaktadır.
Tedavisi var mı? Neler yapılabilir?
Öncelikle belirtilerin premenstürel sendromla ilişkili olup olmadığını ayırt etmek ve hatta premenstrüel disforik bozukluğu işaret edip etmediğini saptamak önemlidir. Bunun için bir ruh sağlığı uzmanından yardım almanız faydalı olacaktır. Adet döneminizi düzenli olarak takip etmek ve bu dönemde ortaya çıkan belirtileri kaydetmek yaşadığınız süreci daha iyi anlamanızda yardımcı olacaktır. Eğer ki bu belirtiler mesleki ve sosyal işlevselliğinizi bozuyorsa mutlaka profesyonel destek almalısınız. Bu destek ilaç tedavisini de kapsayabilir. İlaç tedavisi düzenli olarak devam edebileceği gibi sadece o dönemlerde de verilebilir. Bunun yanı sıra dengeli ve düzenli beslenme
, düzenli egzersiz, yeterli ve düzenli uyku PMS/PMD ile baş etmede yardımcınız olabilir.
Klinik Psk. Özge Zelal Yıldız